- Ciah hQr taux siQpQx.
食好鬥相報.
CiaqtiQh hQr ee miqkvia iafsi khix thviatiQh hQr siausid sii,
食著好的東西或是聽著好消息時,
TiQqaix hoxsiong taux siQpQx. Ma tQ si “Chviar taixkef ka taixkef korng”.
著愛互相鬥相報. 嘛就是 “請大家給大家講”.
- Ciah kirn lorngphoax voar.
食緊弄破碗.
ZQx taixcix mxthafng sviw tiQqkib, na bQo, e “ciah kirn lorngphoax voar”.
做代誌毋通(太過) 著急, 若無, 會 “食緊弄破碗”.
Engkay sixntiong khQflu liawau ciaq cidpo cidpo baxnban’ar zhuolie.
應該慎重考慮了後, 才一步一步慢慢仔處理.
- Ciah laang cidkyn ia tiQh heeng laang sieniuo.
食人一斤也著還人四兩.
Taioaan-laang lorng ciog tiong jinzeeng-seakox, lea-siong-ofnglaai laq.
台灣人攏足重人情世故, 禮尚往來啦.
Na siuxtiQh padlaang ee unhui, tQ aix kafm’wn, ekietid hoepQx.
若受著別人的恩惠, 就愛感恩, (記得) 回報.
“Ciah laang cidkhao, heeng laang cidtao.”
“食人一口, 還人一斗”.
- Ciaqlau svahang bae, khasaux, siarmjiQ, kiafm siarmsae.
食老三項醜, 腳嗽, 滲尿, 兼滲屎.
Nikie na lau, sinthea soejiok, zuxjieen tQ zhut’hien cidkoar mopvi laq.
年紀若老, 身體衰弱, 自然就出現一寡毛病啦.
“Ciah lau svahang bae: Texid hahhix laau bagsae, texji parngjiQ kaf jiQxtae, texsvaf parngphuix kiafm siarmsae.”
“食老三項醜: 第一哈肺流目屎, 第二放尿加尿滓, 第三放屁兼滲屎”.
- Ciaqliao e soarzhuix.
食了會續嘴.
Piawsi: Ciah cide hQfciah, soaq e soarzhuix, sviuxbeq kQq ciah.
表示: 食一下好食, 煞會續嘴, 想要擱食.
- Ciah naf Bwsioong phaq hor, zQx naf thQhoef koeato.
食若武松打虎, 做若桃花過渡.
Ciah miqkvia sii, tQ chinchviu Bwsioong phaq hor, phahpviax iofngberng.
食物件時, 就親像武松打虎, 打拚勇猛.
Taxnsi, na si zQrsid sii, tQ chinchviu thQhoef koeato, baxnban’ar laai.
但是, 若是做穡時, 就親像桃花過渡, 慢慢仔來.
Zef ma si: “Ciah na guu, zQx na kw” laq.
這嘛是: “食若牛, 做若龜” 啦.
- Ciaqpar boexkietid iaw sii.
食飽未記得 (忘記) 飢時.
Ciaqpar huociog sii, soaq boexkietid koeakhix sarnhiofng iauky ee jidcie.
食飽富足時, 煞未記得過去貧窮夭飢的日子.
Zef si teq kiongtiau mxthafng boexkietid sarnchiaq kankhor sii ee kenggiam.
這是在強調毋通未記得貧赤艱苦時的經驗.
- Ciaqpng ciah antiaf, tharncvii zeg saikhiaf.
食飯食安爹, 趁錢積私奇.
Kofzar, kviafjii ciah toax lorng kab pexbuo zQrhoea, sofie huie’iong lorng ho pexbuo zhud.
古早, 子兒食住攏和父母做夥, 所以費用攏乎父母出.
Taxnsi, ittan tharncvii sii, softhaxn ee cvii tQ sngx kaki`ee, zeg saikhiaf laq.
但是, 一旦趁錢時, 所趁的錢就算家己的, 積私奇啦.
- Ciaqpng ciah voafkoafng, zQrsid siarm saihofng.
食飯食碗公, 做穡閃司公.
Ciah cviaa zoe, taxnsi zQrsid sii, khioksi bQo jixncyn, siekoex siarm.
食很多, 但是做穡時, 卻是駝認真, 四界閃.
- Ciaqpng hongtex toa.
食飯皇帝大.
Kiongtiau ciaqpng sii tiQqaix zuntiong laang, mxthafng ka laang zhuy,
強調食飯時, 著愛尊重人, 毋通給人摧,
Ma mxthafng ka laang kvoar, ma boexsae ka laang ma kab kiawjiao.
嘛毋通給人趕, 嘛未使給人罵和攪擾.
- Ciaqpng laukvoa, zQx khangkhoex uiekvoaa.
食飯流汗, 做工課畏寒.
Ciaqpng sii, cyn phahpviax, ciah kaq laukvoa.
食飯時, 真打拚, 食甲流汗.
Taxnsi, zQx khangkhQex sii, khioksi bQ’aix zQx, m aix tyntang, cviaa pintvoa.
但是, 做工課時, 卻是無愛做, 毋愛振動, 很怠惰.
M zQx, m tyntang, tiesuo kaq sinthea soaq e kafmkag uiekvoaa`khylaai.
毋做, 毋振動, 致使甲身體煞會感覺畏寒起來.
- Ciah samzhafn gvofbi, zheng lenglQo phafngsy.
食三餐五味, 穿陵羅紡絲.
Ciah si ciah “samzhafn gvofbi”, si cincviax exhiao hiafngsiu hQr ee ciaqmih.
食是食 “三餐五味”, 是真正會曉享受好的食物.
Zheng si zheng “lenglQo phafngsy”, lorng si zheng kQkib kQq kuix ee svakhox.
穿是穿 “陵羅紡絲”, 攏是穿高級擱貴的衫褲.
Zef piawsi: Cidee laang sofkQex`ee si huisioong huoju ee seng’oah laq.
這表示: 一個人所過的是非常富裕的生活啦.
- Ciah siebin hofng, korng goxseg oe.
食四面風, 講五色話.
Zef si cie cidee laang cyn gaau ernghux khoankerng kab sek’hap sisex.
這是指一個人真賢應付環境和適合時勢.
TQ si korng: “Kiexn laang korng laang oe, kiexn kuie korng kuie oe” laq.
就是講: “見人講人話, 見鬼講鬼話” 啦.
Ma tQ si korng cidee laang cyn gaau kauzex, siebin lorng cyn lenglofng laq.
嘛就是講一個人真賢交際, 四面攏真玲瓏啦.
- Ciah tuie’iQh, chvizhao cidhiQh; ciah bQo tuie’iQh, jinsofm cidciQh.
食對藥, 青草一葉; 食無對藥, 人參一石.
Ti sey iao bQo hiahniq’hoattat sii, na si phoarpvi lorng tiQh ciah chvizhaw’iQh.
在西醫猶無那麼發達時, 若是破病攏著食青草藥.
Na zhoextiQh pvixyn, ciah tuie’iQh sii, cidhiQh chvizhao tQ exsae laq.
若尋著病因, 食對藥時, 一葉青草就會使啦.
Taxnsi, na si mxzay pvixyn, u sii ciah cviaa zoe jinsofm ma si bQzhaykafng.
但是, 若是毋知病因, 有時食很多人參嘛是無彩工.
- Ciap ma mxthviaf, ciap phaq boe thviax.
捷罵毋聽, 捷打未疼.
Tviaxtvia ma si bQo hauxkQr`ee, gyn’ar boe thviaf ma m kviaf.
定定罵是無效果的, 囝仔未聽, 嘛毋驚.
Zef ma si “Ciap phaq na phahphaq, ciap ma na chviuokheg” ee iesux laq.
這嘛是 “捷打若拍拍, 捷罵若唱曲” 的意思啦.
- Cimciog bQo siqpurn, siQfsym khaq an’urn.
斟酌無蝕本, 小心較安穩.
Hoansu lorng su’iaux cimciog, siQfsym, afnny ciaq boe liawcvii.
凡事攏需要斟酌, 小心, 按呢才未了錢.
- Cixn bQo po, thoex bQo lo.
進無步, 退無路.
Zef si cixn-thoex liofnglaan, mxzay tiQqaix afnzvoar zQx ciaq hQr laq.
這是進退兩難, 毋知著愛按怎做才好啦.
- Cinzw khvoarzQx niawzhuo-sae.
真珠看做老鼠屎.
“Cinzw” si cidciorng cviaa u keatat ee miqkvia, huxjiin-laang lorng aix y.
“真珠” 是一種很有價值的物件, 婦人攏愛伊.
Citkux-oe si teq korng : M bad hoex, soaq ka cinzw khvoarzQx niawzhuo-sae.
這句話是在講 : 毋識貨, 煞(把) 真珠看做老鼠屎.
- Zngkhaf thaxn, chixlai ciah, svanii zQx khitciah; chixlai thaxn, zngkhaf ciah, svanii tiQh hQfgiah.
庄腳趁(賺), 市內食, 三年做乞食; 市內趁, 庄腳食, 三年著好額.
Zef si teq korng: Zngkhaf kab chixlai ee seng’oah huie’iong zhaf cviaa zoe.
這是在講: 庄腳和市內的生活費用差很多.
Siong tioxng’iaux ee si tiQqaix khunkhiam, ciaq boe sarnchiaq laq.
尚重要的是著愛勤儉, 才未貧赤啦.
- Zefngthau’ar ka`tiQh, tagky thviax.
指頭仔咬著, 逐支疼.
“Sip cie thaxng simkvoaf”, tagky zefngthau’ar na ka`tiQh lorng ciog thviax.
“十通(透)心肝”, 逐支指頭仔若咬著攏足疼.
Zef si teq heng’ioong: Pexbuo tuix muie cidee kviar lorng kaxngkhoarn thviax.
這是在形容: 父母對每一個子攏共款疼.
Putkoarn taf’cidee gyn’ar siuxsiofng lorng si kaxngkhoarn thviax miaxmia laq.
不管哪一個囝仔受傷攏是共款疼命命啦.
- Cidciaq guu pag siangniar phoee.
一隻牛剝雙領皮.
Cidciaq guu engkay kantvaf u cidniar phoee thafng pag naxnia.
一隻牛應該干單有一領皮通剝而已.
Zef si teq cie: Tuix kaang cidee laang paksiaq kuynaxpae ee iesux.
這是在指: 對同一個人剝削幾若次的意思.
- Cidzaang chiu boexkhamtid chientQf baxntQf zhQx; cidee laang boexkhamtid chiensviaf baxnsviaf zQ.
一叢樹未堪得千刀萬刀剉; 一個人未堪得千聲萬聲嘈.
Cidee laang ee naixsexng iwhan, boexkhamtid oktok oexguo ittit laai zQ;
一個人的耐性有限, 未堪得惡毒話語一直來嘈;
TQ chinchviu cidzaang chiu’ar boexkhamtid cviaa zoe laang ittit laai zhQx.
就親像一叢樹仔未堪得很多人一直來剉.
- Cidee afng, khaq viaa sva’ee sixtoa-laang.
一個尪, 較贏三個序大人.
“Sixtoa-laang” si cie tiofngpoex; pexbuo, takef,takvoaf, tviuxlaang, tviuxmr.
“序大人” 是指長輩; 父母, 乾家, 乾官, 丈人, 丈母.
Cidee afng ti jidsioong seng’oah ee ciaokox si khaq viaa cidee sixtoa-laang laq.
一個尪在日常生活的照顧是較贏一個序大人啦.
- Cidee bor, khaq hQr sva’ee thvikofng zor.
一個某, 較好三個天公祖.
Tuy Tngsvoaf koex Taioaan, u tngsvoaf kofng, bQo tngsvoaf mar.
從唐山過台灣, 有唐山公, 無唐山媽.
Cidee bor ti jidsioong seng’oah ee ciaokox ma khaq zoexkoex thvikofng zor.
一個某在日常生活的照顧嘛較多過天公祖.
- Cidee zhuix, kaam cidee cih.
一個嘴, 含一個舌.
Zef si teq heng’ioong cidee laang boexhiao kofng’oe, lorng tiaxmtiam.
這是在形容一個人未曉講話, 攏恬恬.
- Cidee cvii phaq jixzap six ee kad.
一個錢打二十四個結.
Zef si teq chiQx laang tarngsngf, mxkafm iong cvii ee iesux.
這是在笑人凍霜, 毋甘用錢的意思.
- Cidee thiethaau, cidee pienhvi.
一個剃頭, 一個扳耳.
Zef si teq thychiQx cidee laang ee lenglek kab zQrsid ee hauxlut lorng cyn zhaf;
這是在恥笑一個人的能力和做穡的效率攏真差;
Laang cidee tQ extaxng zQx ee taixcix, soaq su’iaux nngxee laang laai zQx laq.
人一個就會當做的代誌, 煞需要兩個人來做啦.
- Cidviu bie chi pah’viu laang.
一樣米飼百樣人.
Kaxngkhoarn ee bie khioksi extaxng chixzhud pahpaq ciorng ee laang.
共款的米卻是會當飼出百 百種的人.
Sofie, cidhang taixcix zuxjieen tQ u ciog zoe bQo kaxngkhoarn ee iekiexn laq.
所以, 一項代誌自然就有足多無共款的意見啦.
- Cidjit thQr hii, svajit phak bang.
一日討魚, 三日曝網.
Zef si teq korng: HiQhkhuxn ee jidcie pie zQrsid ee jidcie khaq zoe;
這是在講: 歇睏的日子比做穡的日子較多.
U sii, ma exsae korng si: Kefngkhix bae, khangkhoex bQo wnteng ee iesux.
有時, 嘛會使講是: 景氣醜, 工課無穩定的意思.
- Cidky zhao cidtiarm lo, thiefn buu zoadjiin-cy-lo.
一枝草一點露, 天無絕人之路.
Zef si teq kiongtiau:
這是在強調:
Muie cidee laang lorng extaxng tittiQh zhongthiefn ee koarnkox;
每一個人攏會當得著蒼天的眷顧;
Cyiaux jixncyn phahpviax, itteng tQ boe khix gQ`sie laq.
只要認真打拚, 一定就未去餓死啦.
“Cidky zhao cidtiarm lo, wnkw`ee ciah siangtiarm.”
“一枝草一點露, 隱居的(曲痀的) 食雙點”.
- Cidky tekkQf, ahtQr goxzhefng goa laang.
一枝竹篙, 押倒五千外人.
Zef si heng’ioong cidee laang cyn kiaugvo, khvoax padlaang boexkhie.
這是形容一個人真驕傲, 看別人不起.
Iafsi cidee laang zQx taixcix lienluixliao taixkef.
或是一個人做代誌連累了大家.
Iafsi in’ui cidee laang bae, soaq ho laang liaqzurn sofu ee laang lorng bae.
或是因為一個人醜, 煞乎人掠準所有的人攏醜.
“Cidky tekkQf , ahtQr cidsvoaphviaa.”
“一枝竹篙, 押倒一山坪”.
- Cidkux laai, cidkux khix.
一句來, 一句去.
Siuxkhix sii, hoxsiong ma`khylaai; lie korng cidkux, y ixn cidkux.
受氣時, 互相罵起來; 你講一句, 他應一句.
“Cidkux tngg, cidkux tea”, taixkef lorng bQo beq niuxpo.
“一句長, 一句短”, 大家攏無欲讓步.
- Cidlaang cidkef tai, kongmar suilaang zhai.
一人一家代, 公媽隨人祀.
Muie cidkef lorng u kaki ee zofkofng pai’ar, kaki zeapaix yn kaki ee kongmar.
每一家攏有家己的祖公牌仔, 家己祭拜尹家己的公媽.
這嘛是叫毋不通黑白管別人兜的閒仔事.
- Cidlaang ciah cidpvoax, kafmzeeng ciaq boexsvoax.
一人食一半, 感情才未散.
Kiongtiau kab laang hunhiorng, padlaang tQ e kafm’wn, tQ u kafmzeeng.
強調和人分享, 別人就會感恩, 就有感情.
Hoxsiong na u kafmzeeng sii, taixcix khaq hQfpan, kafmzeeng ma boexsvoax.
互相若有感情時, 代誌較好辦, 感情嘛未散.
- Cidlaang zwtviw, m tat nngxlaang suniuu.
一人主張, 毋達兩人思量.
Nngxee laang zhamsioong itteng pie kaki cidee laang ee koatteng khaq hQr.
兩個人參詳一定比家己一個人的決定較好.
- Cidlaang khor cidhang, bQlaang khor svakaang.
一人苦一項, 無人苦相同.
Muie cidee laang lorng u bQo kaxngkhoarn ee kanlaan kab khofzeeng.
每一個人攏有無共款的艱難和苦情.
“Cidlaang kog cidviu, bQlaang svachinchviu.”
“一人各一樣, 無人相親像”.
- Cidmii zoafn thaulo, thvikngf bQo pvoarpo.
一暝專頭路, 天光無半步.
Kui’axm khongsw-boxngsiorng, hong’axn kea’oe cviaa zoe;
歸暗空思妄想, 方案計畫很多.
Taxnsi, thvy cide kngf, tQ bQo pvoarpo, bQo sidheeng ee khQfleeng-sexng.
但是, 天一下光, 就無半步, 無實行的可能性.
- Cidoo kimhii, boexkhamtid cidboea sampafn.
一壺金魚, 未堪得一尾三斑.
Na si ka cidboea sampafn khngx jibkhix cidoo kimhii laixbin,
若是(把) 一尾三斑放入去一壺金魚內面,
Itteng e ka kui’oo unjiuu ee kimhii nau kaq putteg anleeng laq.
一定會(把) 歸壺溫柔的金魚鬧甲不得安寧啦.
- Cidsii hofng, sae cidsii zuun.
一時風, 駛一時船.
Suxnhofng sii, sae ee zuun tQ extaxng kviaa kaq cviaa sun, cviaa kirn.
順風時, 駛的船就會當行很順, 很緊(快).
Taxnsi, na si geghofng sii, putcixn hoafnthoex, efng’oarn boextaxng kao’ui.
但是, 若是逆風時, 不進反退, 永遠未當到位.
Hoansu tiQqaix ciafng’aktiQh honghioxng, ciaq u sengkofng ee khQfleeng.
凡事著愛掌握著方向, 才有成功的可能.
- Cidtng zhaf kawchiQq.
一丈差九尺.
Lofngzorng aix cidtng, ar pwnsyn kantvaf u cidchiQq, afnny, zhaf thaix zoe laq.
攏總愛一丈, 而本身干單有一尺, 按呢, 差太多啦.
- Ciuozoa ho padlaang sie.
咒誓乎別人死.
“Ciuozoa” si ti sinbeeng thauzeeng, ie kaki ee sviemia pQfzexng zhengpek;
“咒誓” 是在神明頭前, 以家己的性命保證清白;
Taxnsi kankhiao ee laang khioksi iong padlaang ee sviemia laai ciuozoa.
但是奸巧的人卻是用別人的性命來咒誓.
- Ciu y ee thoo, koo y ee piaq.
就伊的土, 糊伊的壁.
“Lwhofng” ciofng tuy “lamhofng” sofsiw ee pherngkym oanzoaan lorng iong ti zwnpi keazngf tefngbin.
“女方” 將從 “男方” 所收的聘金完全攏用在準備嫁妝上面.
Afnny tQ si “Pherngkym laai, pherngkym khix”, hunbuun ma bQo kef siw laq.
按呢, 就是 “聘金來, 聘金去”, 分文嘛無加(多) 收啦.
- Ciuo juo khngx juo phafng, pvi juo khngx juo tang.
酒愈放(置) 愈芳, 病愈放愈重.
“Ciuo” na khngx juo kuo, bi tQ e juo phafng;
“酒” 若放愈久, 味就會愈芳;
Taxnsi, u pvi na bQo kvoafkirn y sii, tQ e juo laai juo giamtiong laq.
但是, 有病若無趕緊醫時, 就會愈來愈嚴重啦.
- Cviuxsvoaf mxthafng jiar hor, jibmngg mxthafng jiar bor.
上山毋通惹虎; 入門毋通惹某.
Cviuxsvoaf sii, chienban tQ aix siQfsym, mxthafng khix jiaftiQh hor.
上山時, 千萬就愛小心, 毋通去惹著虎.
Jibmngg yau, tQ aix siQfsym khvoax bor ee bixnseg, mxthafng khix jiar`y.
入門以後, 就愛小心看某的面色, 毋通去惹她.
- Cviuxthvy bQo po, jibte bQo lo.
上天無步, 入地無路.
Sviuxbeq cviuxthvy khioksi piexn bQo po, beq jibte ma bQo lo.
想要上天卻是變無步, 欲入地嘛無路.
Piawsi: Syn ham zoadkerng, cviuxthvy jibte lorng bQo khQfleeng.
表示: 身陷絕境, 上天入地攏無可能.
Citkhoarn ee zhuokerng sidzai si uxkaux chvizharm laq.
這款的處境實在是有夠悽慘啦.
- Zoar thaau bQo miaa, zoar boea bQo ji.
紙頭無名, 紙尾無字.
Zef si teq pyju: Ti bunkvia lai, tuy thaau kaux boea lorng bQo miaa.
這是在比諭: 在文件內, 從頭到尾攏無名.
Zef ma piawsi: Y lorng bQo koaan, ar ma kab y lorng bQo koanhe laq.
這嘛表示: 他攏無權, 而嘛和他攏無關係啦.
- ZQx guu tiQqaix thoaf, zQx laang tiQqaix boaa.
做牛著愛拖, 做人著愛磨.
Kofle laang tiQqaix chinchviu guu kaxngkhoarn, kherng jymsiu thoaboaa.
鼓勵人著愛親像牛共款, 肯忍受拖磨.
“ZQx koef tiQqaix zherng, zQx laang tiQqaix perng”.
“做雞著愛筅, 做人著愛扳.
- ZQrsvaf`ee zheng phoarsvaf, zQrbak`ee bQo binzhngg.
做衫的穿破衫, 做木的無眠床.
ZQrsvaf`ee bQo sikafn kaki zQx sinsvaf, cyhQr tviaxtvai zheng phoarsvaf.
做衫的無時間給家己做新衫, 只好定定穿破衫.
ZQrbak`ee bQ’eeng kaq bQo sikafn ka kaki zQx cidterng binzhngg laq.
做木的無閑甲無時間給家己做一頂眠床啦.
- ZQx ciQqmo’ar-sym.
做石磨仔心
Zef si ka laang ee sym pyju zQx si ciQqmo’ar ee sym laai boaa;
這是(把) 人的心比諭做是石磨仔的心來磨;
Heng’ioong cidee laang teq sengtafm zengsiin kab sinthea ee thoaboaa.
形容一個人在承擔精神和身體的拖磨.
- ZQrhix`ee beq soaq, khvoarhix`ee m soaq.
做戲的欲煞, 看戲的毋煞.
Piawsi: Tongsu-ciar sviuxbeq m zQx iafsi sviuxbeq kaykoad soahsoaq`khix;
表示: 當事者想要毋做或是想要解決煞煞去;
Taxnsi, goaxlaang khioksi hoafntuix, ar bQo sviuxbeq afnny tQ soaq`khix.
但是, 外人卻是反對, 而無想要按呢就煞去.
